تأثیرات جنگ جهانی اول بر وضعیت گمرک کرمانشاه (بررسی اسنادی)

گمرکات از مهم‌ترین منابع مالی و اقتصادی هر حکومت است. بیشترین عرصه فعالیت گمرکات، تبادل کالا بین مناطق مختلف و تأمین امنیت راه‌ها برای تجار و بازرگانان بوده است. این وضعیت در دوره قاجار نیز بیش‌ازپیش در مراکزی که دارای گمرک بودند نمود داشت. یکی از اصلی‌ترین این مراکز در مرزهای غربی کشور، دفتر گمرک ولایت کرمانشاه بود. اما با وقوع جنگ جهانی اول موقعیت اداره گمرکات ولایاتی که از پیامدهای جنگ درامان نماندند به‌شدت آسیب دید. گمرکات کرمانشاه نیز به‌واسطه هرج‌ومرج ناشی از اشغال نظامی، به مخاطره افتاد و متحمل خسارات و زیان‌های سنگینی گردید. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل پیامدهای جنگ جهانی اول بر گمرکات ولایت کرمانشاه است. روش پژوهش به‌شیوة سند پژوهی و با رویکرد توصیفی تحلیلی با تکیه‌بر منابع اسنادی و کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که امور گمرکات در کرمانشاه از اوایل دوره قاجار سیر ترقی و پیشرفت داشته است؛ اما از جنگ جهانی اول وقفه‌ای در این روند به وجود آمد. رکود ناشی از جنگ نیز فقط محدود به گمرکات کرمانشاه نبوده بلکه دیگر دفاتر گمرکی در ولایات تابعه را هم درگیر نموده است. افزون‌براین، فرازوفرود فعالیت گمرکات بر اوضاع اقتصادی تأثیرگذار بوده است.